27/06/2025
Theo Precedence Research, thị trường ứng dụng AI trong giao thông vận tải dự kiến đạt 5,53 tỷ USD vào năm 2025, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt khoảng 22,7% trong giai đoạn 2024 - 2034, cho thấy tầm quan trọng ngày càng lớn của lĩnh vực này. Với khả năng phân tích và xử lý dữ liệu khổng lồ, AI không chỉ giúp tự động hóa quy trình mà còn cải thiện an toàn khi tham gia giao thông. Vậy AI có vai trò gì và được ứng dụng ra sao trong giao thông vận tải. Hãy cùng VNPT AI tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Lợi ích nổi bật khi ứng dụng AI trong giao thông vận tải
Một số lợi ích của AI trong giao thông vận tải phải kể đến như:
Giảm ùn tắc giao thông
Bằng cách tích hợp vào hệ thống đèn giao thông, trí tuệ nhân tạo AI giúp điều chỉnh thời gian đèn xanh, đèn đỏ linh hoạt theo mật độ xe thực tế, từ đó giảm ùn tắc và khí thải. Không dừng lại ở đó, AI còn phân tích đồng thời nhiều yếu tố như tình hình giao thông, thời tiết hay điều kiện đường sá để đưa ra lộ trình tối ưu. Điều này không chỉ giúp người tham gia giao thông tiết kiệm thời gian mà còn góp phần giảm tiêu thụ nhiên liệu đáng kể.
Nâng cao tính an toàn khi tham gia giao thông
AI góp phần nâng cao độ an toàn giao thông nhờ khả năng phân tích dữ liệu theo thời gian thực và dự đoán rủi ro. Hệ thống có thể liên tục giám sát tình hình giao thông, nhận diện hành vi bất thường, điều kiện thời tiết xấu hay mặt đường nguy hiểm, từ đó đưa ra cảnh báo kịp thời cho người lái.
Tăng trải nghiệm cá nhân hóa khi sử dụng phương tiện
AI giúp cá nhân hóa trải nghiệm lái xe bằng cách học hỏi từ thói quen và sở thích của từng tài xế, từ đó đưa ra gợi ý phù hợp về âm nhạc, điều hướng hay dự báo thời tiết theo hành trình. Nhờ khả năng dự đoán nhu cầu trong tương lai, công nghệ này khiến mỗi chuyến đi trở nên tiện lợi và thú vị hơn.
Tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu khi tham gia giao thông
AI đang góp phần cắt giảm đáng kể chi phí vận hành trong lĩnh vực giao thông vận tải. Nhờ khả năng phân tích và dự đoán, doanh nghiệp có thể tối ưu tuyến đường, lên kế hoạch vận chuyển hiệu quả hơn, từ đó tiết kiệm chi phí nhân công, bảo trì và nguyên vật liệu.
Xây dựng hệ sinh thái giao thông thân thiện với môi trường
AI góp phần xây dựng hệ sinh thái giao thông xanh bằng cách tối ưu lịch trình và điều phối phương tiện thông minh, giúp giảm ùn tắc, rút ngắn thời gian di chuyển và giảm lượng khí thải CO₂. Đồng thời, công nghệ này còn hỗ trợ vận hành xe điện hiệu quả hơn thông qua hướng dẫn sạc pin và lựa chọn tuyến đường tiết kiệm năng lượng.
Các ứng dụng của AI trong giao thông vận tải
Nhờ những lợi ích nổi bật, AI được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực giao thông vận tải như:
Phương tiện giao thông tự hành (Autonomous Vehicles)
Xe tự hành là phương tiện tự di chuyển dựa trên lộ trình được lập trình sẵn. Nhờ tích hợp AI, xe có khả năng nhận diện làn đường, biển báo, người đi bộ và chướng ngại vật, đồng thời xử lý dữ liệu từ camera, radar, lidar và cảm biến để đưa ra quyết định an toàn trong thời gian thực.
Camera giao thông thông minh
Hệ thống camera giao thông hiện đại ứng dụng công nghệ thị giác máy tính để liên tục ghi nhận, phân tích và đánh giá tình hình giao thông. Không chỉ đơn thuần ghi hình, camera còn có khả năng nhận dạng biển số, phân loại phương tiện, phát hiện hành vi vi phạm như đi sai làn, vượt đèn đỏ hay dừng đỗ sai quy định. Ngoài ra, dữ liệu từ camera còn là nguồn thông tin quan trọng để phân tích nguyên nhân và thời điểm xảy ra ùn tắc, giúp cơ quan chức năng có cơ sở để đưa ra giải pháp xử lý phù hợp.
Quản lý và điều phối giao thông thông minh
Hệ thống giám sát, điều hành giao thông thông minh ứng dụng AI để phát hiện và cảnh báo kịp thời các điểm ùn tắc, sự cố hay vi phạm giao thông. Bằng cách phân tích dữ liệu thời gian thực từ camera, cảm biến và GPS, hệ thống có thể tự động điều chỉnh đèn tín hiệu và cung cấp bằng chứng chính xác hỗ trợ lực lượng chức năng xử lý vi phạm nhanh chóng, hiệu quả.
Trên thực tế, có rất nhiều hệ thống áp dụng AI điều phối giao thông, điển hình phải kể đến VNPT SmartVision – hệ thống giám sát an ninh giao thông do VNPT AI phát triển. Tận dụng sức mạnh của AI, SmartVision cho phép nhận diện và xử lý tự động nhiều tình huống giao thông phức tạp. Hệ thống này có thể xác định chính xác biển số xe, loại phương tiện, màu sắc biển số và nhận diện các hành vi vi phạm như vượt đèn đỏ, đi sai làn, dừng đỗ không đúng nơi quy định, không đội mũ bảo hiểm hay thậm chí phát hiện các vụ tai nạn xảy ra trên tuyến đường.
Bãi đỗ xe thông minh
Vấn đề tìm kiếm chỗ đỗ xe, đặc biệt tại các thành phố đông đúc, luôn là vấn đề phổ biến. Để giải quyết vấn đề này, bãi đỗ xe thông minh ứng dụng công nghệ thị giác máy tính đã được phát triển. Trước đây, các cảm biến chỉ giám sát tình trạng chỗ trống nhưng không thể nhận diện thông tin về phương tiện. Giờ đây, hệ thống sử dụng camera và đồng hồ đếm giờ kết hợp công nghệ computer vision (thị giác máy tính) để phát hiện phương tiện, theo dõi thời gian đỗ và xác định các vị trí còn trống. Do đó, các tài xế có thể dễ dàng kiểm tra bản đồ trên điện thoại để tìm chỗ đỗ gần nhất, từ đó tiết kiệm thời gian và công sức hơn.
Hệ thống giám sát tài xế
Công nghệ thị giác máy tính kết hợp AI có khả năng giám sát và phân tích hành vi của tài xế như chạy quá tốc độ, tăng tốc đột ngột hay phanh gấp. Bên cạnh đó, công nghệ nhận diện khuôn mặt và ước tính tư thế đầu giúp phát hiện tình trạng buồn ngủ và nhận dạng cảm xúc của tài xế. Dựa trên những phân tích này, hệ thống có thể đưa ra cảnh báo kịp thời, khuyến cáo tài xế dừng lại và nghỉ ngơi để đảm bảo an toàn.
Xu hướng tương lai của AI trong lĩnh vực giao thông vận tải
Trong tương lai, AI được dự đoán sẽ phát triển hơn nữa với những bước tiến đáng kỳ vọng như:
Nâng cấp độ tự hành của phương tiện
Hiện nay khả năng tự động của xe tự hành chủ yếu nằm ở cấp 1 đến cấp 3 trên 6 cấp độ tự lái. Trong thập kỷ tới, ô tô được kỳ vọng sẽ đạt mức tự động hóa hoàn toàn, cho phép người lái không cần can thiệp vào quá trình điều khiển mà có thể tận hưởng hành trình như một hành khách. Điều này là hoàn toàn có căn cứ khi hiện nay xe tự lái của Waymo đã đạt đến cấp độ 4 trên 6 cấp độ của công nghệ tự lái. Hệ thống sử dụng một bộ cảm biến toàn diện, thuật toán AI mạnh mẽ cho phép xe hoạt động mà không cần sự can thiệp của con người ở các khu vực địa lý cụ thể và trong các điều kiện được xác định từ trước.
Ứng dụng trong phân tích dự đoán, lập kế hoạch phát triển cơ sở hạ tầng
Bên cạnh xe tự hành, AI được tích hợp vào các dự án cơ sở hạ tầng, cho phép các doanh nghiệp ra quyết định, phân bổ nguồn lực và phát triển cơ sở hạ tầng tốt hơn. Các công nghệ hỗ trợ AI như máy học, cảm biến IoT và tự động hóa giúp theo dõi tình trạng cơ sở hạ tầng, dự đoán lỗi và hợp lý hóa các hoạt động quy mô lớn.
Hợp nhất mạng lưới giao thông
AI sẽ đóng vai trò trung tâm trong hệ thống điều phối giao thông tổng thể – kết nối phương tiện cá nhân, xe công cộng, xe tải và xe giao hàng vào một mạng lưới vận hành đồng bộ theo thời gian thực, tối ưu hóa luồng phương tiện, giảm tình trạng ùn tắc và phát thải CO₂. Sự kết hợp đa dạng thuật toán tiên tiến như phân tích dữ liệu lớn (big data) và học máy (machine learning) có khả năng thu thập và phân tích nguồn dữ liệu khổng lồ để tạo ra những con đường thông minh, liền mạch và đồng bộ.
Thách thức và hạn chế của AI trong giao thông vận tải
Bên cạnh những lợi ích mà AI mang lại, việc triển khai công nghệ này trong giao thông vận tải cũng tồn tại nhiều thách thức:
- Quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu: AI trong giao thông vận tải sử dụng nhiều nguồn dữ liệu, bao gồm thông tin cá nhân như sinh trắc học từ đó làm dấy lên mối lo ngại về việc sử dụng sai dữ liệu và vi phạm quyền riêng tư.
- Chi phí triển khai cao: Các giải pháp vận tải ứng dụng AI đòi hỏi khoản đầu tư lớn vào phần cứng, phần mềm và đội ngũ nhân sự có khả năng vận hành các hệ thống phức tạp. Việc triển khai cũng có thể gặp khó khăn tại những nơi mà cơ sở hạ tầng hiện tại chưa sẵn sàng để tích hợp công nghệ mới.
- Cần có hành lang pháp lý chặt chẽ: Những tiến bộ nhanh chóng của AI có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với an sinh xã hội. Vì vậy, để ứng dụng AI hiệu quả trong giao thông vận tải, các quốc gia cần xây dựng các quy định pháp lý chặt chẽ, như GDPR và EU AI ACT ở Châu Âu, nhằm bảo vệ quyền lợi của công dân.
- Mối lo ngại về an toàn: Sự nghi ngờ về tính an toàn của AI, đặc biệt trong xe tự lái, gia tăng sau các sự cố như tai nạn với Autopilot của Tesla và vụ việc của Uber. Những sự cố này cho thấy AI trong giao thông vẫn cần được kiểm chứng kỹ lưỡng và hoàn thiện thuật toán để đảm bảo an toàn rước khi triển khai rộng rãi.
Lời kết
Từ những chia sẻ của VNPT AI, có thể thấy ứng dụng AI trong giao thông vận tải ngày càng phổ biến và có vai trò to lớn. Các ứng dụng như quản lý cơ sở hạ tầng, điều hướng phương tiện, và xe tự lái, mang lại lợi ích rõ rệt trong việc tối ưu hóa vận hành và nâng cao trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, các tổ chức và doanh nghiệp cần tập trung giải quyết thách thức, đặc biệt là vấn đề bảo mật thông tin và đảm bảo an toàn, nhằm tạo nền tảng vững chắc cho giao thông thông minh trong tương lai.
