01/10/2025
Theo Vena Solutions (2025), thị trường SaaS đang mở rộng nhanh chóng, với giá trị ước tính 317,55 tỷ USD năm 2025 và dự báo đạt 1.228,87 tỷ USD vào năm 2032. Điều này tương ứng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) khoảng 18,4%. Vậy SaaS là gì mà khiến nhu cầu sử dụng SaaS tại các doanh nghiệp tiếp tục tăng cao? Trong bài viết này, VNPT AI sẽ giải đáp rõ hơn về cơ chế hoạt động cùng những xu hướng phát triển của phần mềm này trong tương lai.
Software as a Service (SaaS) là gì?
SaaS (Software as a Service – phần mềm dạng dịch vụ) là mô hình cung cấp phần mềm qua nền tảng điện toán đám mây, trong đó nhà cung cấp sẽ lưu trữ và vận hành ứng dụng trên hạ tầng của mình, sau đó phân phối cho người dùng thông qua internet. Người dùng chỉ cần truy cập bằng trình duyệt web hoặc ứng dụng, tạo tài khoản, thanh toán phí dịch vụ và có thể sử dụng ngay, mà không phải cài đặt hay quản lý máy chủ.
Ý tưởng về SaaS đã manh nha từ những năm 1950 khi các ứng dụng trên máy tính lớn (mainframe) được cung cấp cho các thiết bị đầu cuối từ xa. Tuy nhiên, SaaS hiện đại chỉ thực sự hình thành vào năm 1999, khi Salesforce ra mắt hệ thống quản lý quan hệ khách hàng (CRM) chạy trên nền tảng đám mây và truy cập qua trình duyệt.
Các công cụ làm việc hàng ngày như Slack dùng để nhắn tin, Dropbox để lưu trữ và chia sẻ tệp, hay Google Workspace cho bộ ứng dụng văn phòng trực tuyến, đều hoạt động theo mô hình SaaS. Nhiều ứng dụng doanh nghiệp, chẳng hạn Salesforce, các hệ thống ERP, quản lý nhân sự và tối ưu hóa lực lượng lao động, cũng là các ví dụ tiêu biểu của SaaS.
>>> Có thể bạn quan tâm: API là gì?
SaaS hoạt động như thế nào?
SaaS hoạt động theo mô hình điện toán đám mây. Trong đó ứng dụng được lưu trữ và vận hành trên máy chủ của nhà cung cấp dịch vụ, rồi phân phối cho người dùng qua internet. Thay vì mua và cài đặt phần mềm trên máy tính hoặc máy chủ nội bộ, khách hàng chỉ cần đăng ký gói dịch vụ và sử dụng trực tuyến.
Về mặt kỹ thuật, mô hình SaaS thường sử dụng kiến trúc đa người dùng (multi-tenant architecture), nghĩa là một phiên bản phần mềm duy nhất phục vụ nhiều người dùng cùng lúc. Mặc dù chia sẻ chung hạ tầng và cơ sở dữ liệu, thông tin của từng khách hàng được tách biệt để đảm bảo bảo mật. Cách thiết kế này giúp tối ưu tài nguyên, giảm chi phí và dễ dàng mở rộng quy mô dịch vụ.
Ứng dụng và lợi ích của SaaS đối với doanh nghiệp
SaaS mang lại nhiều lợi ích giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả, mở rộng linh hoạt và tối ưu chi phí, phù hợp cho mọi quy mô. Cụ thể:
Tiếp cận ứng dụng tiên tiến dễ dàng
Với SaaS, doanh nghiệp có thể sử dụng các phần mềm phức tạp như hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) hay CRM. Họ không cần đầu tư vào phần cứng, phần mềm hay đội ngũ IT để cài đặt và vận hành. Điều này giúp các tổ chức có nguồn lực hạn chế vẫn tiếp cận được công nghệ hiện đại.
Thanh toán linh hoạt theo nhu cầu
Thay vì chi phí đầu tư ban đầu lớn, doanh nghiệp trả phí theo mô hình đăng ký (subscription) hoặc dựa trên mức sử dụng thực tế. Hệ thống có thể tự động mở rộng hoặc thu hẹp theo nhu cầu, tránh lãng phí trong giai đoạn ít sử dụng và đảm bảo đủ tài nguyên trong thời điểm cao điểm mà không cần điều chỉnh thủ công hay đầu tư thêm.
Không cần cài đặt tại chỗ
Phần lớn ứng dụng SaaS chạy trực tiếp trên trình duyệt, không yêu cầu tải hoặc cài đặt phần mềm đặc biệt (một số ít có thể cần plugin). Doanh nghiệp không phải tốn công mua, cài đặt và bảo trì phần mềm cục bộ.
Truy cập dữ liệu mọi lúc, mọi nơi
Dữ liệu lưu trữ trên nền tảng đám mây giúp người dùng có thể làm việc từ bất kỳ đâu. Ngay cả khi thiết bị cá nhân gặp sự cố, dữ liệu vẫn được bảo toàn và có thể truy cập từ thiết bị khác mà không bị gián đoạn. Nhờ những lợi ích này, mô hình SaaS đang trở thành lựa chọn hàng đầu cho doanh nghiệp muốn tận dụng công nghệ nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và duy trì khả năng vận hành linh hoạt trong môi trường kinh doanh biến động.
Những thách thức và rủi ro của SaaS
Dù mang lại nhiều lợi ích, mô hình SaaS vẫn tiềm ẩn những rủi ro và thách thức mà doanh nghiệp cần lưu ý như:
Sự cố nằm ngoài tầm kiểm soát của khách hàng
Nếu nhà cung cấp gặp gián đoạn dịch vụ, thay đổi gói tính năng ngoài mong muốn hoặc xảy ra sự cố bảo mật, doanh nghiệp sẽ chịu ảnh hưởng. Những tình huống này có thể tác động nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh. Để giảm thiểu rủi ro, doanh nghiệp cần nắm rõ các điều khoản cam kết dịch vụ (SLA) và đảm bảo chúng được thực thi.
Mất quyền kiểm soát phiên bản phần mềm
Khi nhà cung cấp tung ra phiên bản mới, toàn bộ khách hàng sẽ được cập nhật đồng loạt, kể cả khi họ chưa sẵn sàng. Điều này có thể buộc doanh nghiệp phải dành thêm thời gian và nguồn lực để đào tạo nhân viên hoặc điều chỉnh quy trình làm việc.
Khó khăn khi chuyển đổi nhà cung cấp
Việc thay đổi nhà cung cấp SaaS thường phức tạp do phải di chuyển lượng dữ liệu lớn. Một số nhà cung cấp còn sử dụng công nghệ hoặc định dạng dữ liệu độc quyền, khiến việc chuyển đổi sang nền tảng khác mất nhiều thời gian, chi phí và tiềm ẩn rủi ro “khóa chặt nhà cung cấp” (vendor lock-in).
Rủi ro bảo mật
Bảo mật trên nền tảng đám mây tuân theo mô hình trách nhiệm chia sẻ, trong đó cả nhà cung cấp và khách hàng đều phải đảm bảo an toàn dữ liệu. Các lỗ hổng như rò rỉ dữ liệu, cấu hình sai hoặc thiếu khả năng giám sát có thể làm lộ thông tin nhạy cảm, gia tăng nguy cơ bị tấn công mạng.
Quản lý chi phí phức tạp
Mặc dù SaaS thường giúp tiết kiệm khoản đầu tư ban đầu, nhưng nếu doanh nghiệp không kiểm soát chặt chẽ mức sử dụng, các khoản phát sinh có thể vượt ngoài dự kiến. Việc phân bổ tài nguyên thiếu hợp lý hoặc không theo dõi định kỳ có thể khiến tổng ngân sách bỏ ra lớn hơn nhiều so với lợi ích tài chính ban đầu.
So sánh SaaS với PaaS và IaaS
Ba mô hình dịch vụ điện toán đám mây phổ biến hiện nay: IaaS, PaaS và SaaS đều mang lại những giá trị riêng và điểm khác biệt như sau:
Tiêu chí | IaaS (Infrastructure as a Service) | PaaS (Platform as a Service) | SaaS (Software as a Service) |
| Mục đích | Cung cấp hạ tầng điện toán đám mây thay thế hạ tầng phần cứng tại chỗ | Cung cấp nền tảng phát triển, triển khai và quản lý ứng dụng | Cung cấp phần mềm hoàn chỉnh để sử dụng ngay |
| Thành phần do nhà cung cấp quản lý | Máy chủ, lưu trữ, mạng | Hạ tầng + hệ điều hành, middleware, môi trường chạy | Toàn bộ từ hạ tầng đến ứng dụng |
| Thành phần do khách hàng quản lý | Hệ điều hành, middleware, ứng dụng, dữ liệu | Ứng dụng, dữ liệu | Cấu hình cơ bản, quyền người dùng |
| Mức độ kiểm soát | Cao nhất, tùy chỉnh toàn diện | Trung bình, vẫn có thể phát triển ứng dụng theo nhu cầu | Thấp nhất, dùng phần mềm có sẵn |
| Ví dụ | AWS EC2, Microsoft Azure VM, Google Compute Engine | Google App Engine, Heroku, AWS Elastic Beanstalk | Google Workspace, Netflix, Salesforce, Slack |
| Ưu điểm | Linh hoạt, mở rộng dễ dàng, trả phí theo mức sử dụng, phù hợp mọi quy mô | Tối ưu cho phát triển ứng dụng, giảm chi phí xây dựng môi trường phát triển nội bộ | Triển khai nhanh, không cần bảo trì, truy cập mọi nơi |
Có thể thấy:
- IaaS: Phù hợp với doanh nghiệp cần toàn quyền kiểm soát hạ tầng nhưng không muốn đầu tư phần cứng.
- PaaS: Thích hợp cho các nhóm phát triển cần môi trường lập trình và triển khai nhanh, không mất công quản lý hạ tầng.
- SaaS: Lý tưởng cho doanh nghiệp muốn sử dụng ngay phần mềm mà không phải lo về cài đặt, bảo trì hay cập nhật.
Xu hướng phát triển và tương lai của SaaS
Thị trường SaaS được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, từ 70% ứng dụng doanh nghiệp vào năm 2023 lên 85% vào năm 2025. Một số xu hướng nổi bật gồm:
- Ứng dụng AI: Tự động hóa quy trình, hỗ trợ ra quyết định, phân tích hành vi khách hàng, cá nhân hóa trải nghiệm qua chatbot và thuật toán thông minh.
- Vertical SaaS: Giải pháp chuyên biệt cho từng ngành như y tế, bất động sản, sản xuất, đáp ứng nhu cầu đặc thù.
- Cá nhân hóa trải nghiệm: Tùy chỉnh giao diện và tính năng dựa trên dữ liệu và AI, gia tăng gắn kết và giá trị khách hàng.
- Tăng cường bảo mật: Đầu tư vào công nghệ bảo mật tiên tiến, tuân thủ tiêu chuẩn để bảo vệ dữ liệu và duy trì niềm tin.
- SaaS nhãn trắng: Cho phép tái thương hiệu và phân phối phần mềm sẵn có, giúp doanh nghiệp gia nhập thị trường nhanh và tiết kiệm chi phí.
- Tập trung Customer Success: Đầu tư nâng cao trải nghiệm và giữ chân khách hàng, đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng cao.
- Sáng kiến ESG: Giảm tác động môi trường, tối ưu năng lượng trung tâm dữ liệu, phát triển sản phẩm bền vững.
>>> Tìm hiểu thêm: CDN là gì?
Kết luận
Hy vọng qua những chia sẻ của VNPT AI về SaaS là gì đã giúp các doanh nghiệp nắm bắt ưu - nhược điểm, cách hoạt động cũng như xu hướng phát triển của phần mềm này. Trong bối cảnh công nghệ liên tục đổi mới, SaaS không chỉ là xu hướng nhất thời mà sẽ tiếp tục là trụ cột trong chiến lược chuyển đổi số, mở ra cơ hội tăng trưởng bền vững cho mọi quy mô doanh nghiệp.
