04/06/2025
Từ những gã khổng lồ như Google, Amazon cho đến các dịch vụ trực tuyến như Netflix, tất cả đều dựa vào khả năng mở rộng để đáp ứng hàng triệu yêu cầu mỗi giây từ người dùng mà không gặp trục trặc. Scalability (khả năng mở rộng) là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến hiệu quả hoạt động của các hệ thống công nghệ hiện đại. Vậy chính xác scalability là gì và tại sao nó lại quan trọng trong thiết kế và vận hành hệ thống? Cùng VNPT AI tìm hiểu ngay sau đây.
Scalability là gì?
Scalability (khả năng mở rộng) là mức độ mà một hệ thống có thể thích nghi và xử lý hiệu quả khi khối lượng công việc gia tăng mà vẫn duy trì hiệu suất, độ tin cậy và khả năng vận hành ổn định. Khi yêu cầu xử lý dữ liệu hoặc tính toán tăng lên, hệ thống cần đảm bảo khả năng mở rộng hiệu quả, duy trì hiệu suất ổn định mà không đòi hỏi thay đổi kiến trúc tổng thể.
Tùy vào nhu cầu, scalability có thể được thực hiện theo hai hướng: vertical scaling (mở rộng chiều dọc) bằng cách tăng tài nguyên của một máy chủ duy nhất, hoặc horizontal scaling (mở rộng chiều ngang) thông qua việc thêm nhiều máy chủ để phân phối tải công việc.
>>> Tìm hiểu thêm: Điện toán đám mây là gì? Lợi ích, ứng dụng và xu hướng
Các phương pháp được sử dụng để triển khai Scalability
Để triển khai khả năng mở rộng (scalability) cho hệ thống, có hai phương pháp chính thường được áp dụng đó là:
Vertical Scaling
Vertical Scalability (mở rộng theo chiều dọc) là phương pháp tăng cường sức mạnh của một máy chủ duy nhất bằng cách bổ sung thêm tài nguyên như CPU, RAM hoặc ổ cứng. Phương pháp này giúp cải thiện hiệu suất nhanh chóng và dễ dàng nhưng có giới hạn về khả năng mở rộng. Khi máy chủ đạt đến ngưỡng tài nguyên tối đa, việc tiếp tục mở rộng sẽ gặp khó khăn và chi phí cao.
Horizontal Scaling
Horizontal Scalability (mở rộng theo chiều ngang) là phương pháp mở rộng hệ thống bằng cách thêm nhiều máy chủ vào mạng lưới thay vì chỉ nâng cấp một máy chủ. Phương pháp này phân phối tải công việc giữa các máy chủ, giúp duy trì hiệu suất cao và khả năng mở rộng gần như vô hạn. Horizontal Scaling rất phù hợp cho các hệ thống phức tạp và yêu cầu khả năng mở rộng linh hoạt, đặc biệt là trong môi trường phân tán.
Các yếu tố ảnh hưởng đến Scalability
Dưới đây là một số yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tính mở rộng của hệ thống:
Độ trễ mạng
Độ trễ mạng đề cập đến thời gian cần thiết để dữ liệu di chuyển từ một điểm này đến điểm khác trong hệ thống. Độ trễ cao sẽ làm giảm hiệu suất của hệ thống, đặc biệt là với các hệ thống phân tán. Khi độ trễ mạng tăng, việc truyền tải dữ liệu giữa các máy chủ hoặc các nút trong hệ thống sẽ kéo dài, làm giảm khả năng phản hồi và ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng mở rộng của hệ thống.
Khả năng lưu trữ và truy cập dữ liệu
Cách thức lưu trữ và truy cập dữ liệu cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng mở rộng của hệ thống. Nếu hệ thống không sử dụng các giải pháp lưu trữ linh hoạt như cơ sở dữ liệu phân tán hoặc bộ nhớ đệm, hiệu suất sẽ giảm khi dữ liệu tăng. Điều này cũng ảnh hưởng đến khả năng mở rộng của hệ thống.
Kiến trúc hệ thống
Kiến trúc hệ thống đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định khả năng mở rộng. Một hệ thống có kiến trúc phân tán hoặc theo mô hình microservices sẽ dễ dàng mở rộng hơn so với các hệ thống monolithic (một khối đơn lẻ). Kiến trúc phân tán giúp hệ thống dễ dàng chia nhỏ công việc và mở rộng theo chiều ngang (thêm nhiều máy chủ) hoặc chiều dọc (nâng cấp phần cứng hiện tại).
Khả năng sử dụng tài nguyên
Khả năng sử dụng tài nguyên của hệ thống, như CPU, bộ nhớ, và dung lượng ổ đĩa, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng mở rộng. Nếu tài nguyên hệ thống không được tối ưu, sẽ xuất hiện tình trạng nghẽn cổ chai (bottleneck) tại CPU, bộ nhớ hoặc hệ thống lưu trữ, làm giảm hiệu suất tổng thể và ảnh hưởng đến khả năng mở rộng. Việc quản lý tài nguyên hiệu quả giúp duy trì hiệu suất ổn định ngay cả khi có sự gia tăng khối lượng công việc.
Khả năng mở rộng của hệ thống bị ảnh hưởng bởi độ trễ mạng và nhiều yếu tố khác
Lợi ích của Scalability trong hệ thống
Scalability mang lại nhiều lợi ích quan trọng giúp hệ thống duy trì hiệu suất ổn định và đáp ứng nhu cầu tăng trưởng. Cụ thể:
- Xử lý hiệu quả sự gia tăng người dùng: Khi lượng người dùng tăng lên, hệ thống cần có khả năng mở rộng để duy trì hiệu suất ổn định. Scalability giúp hệ thống xử lý tốt hơn lưu lượng truy cập lớn, đảm bảo trải nghiệm mượt mà và giữ chân khách hàng.
- Tăng cường hiệu suất và giảm độ trễ: Scalability giúp phân phối tài nguyên hợp lý, giảm thiểu thời gian xử lý và tăng tốc độ phản hồi. Điều này cực kỳ quan trọng với các ứng dụng yêu cầu phản hồi nhanh như các dịch vụ tài chính, sàn thương mại điện tử,...nhằm đáp ứng nhu cầu người dùng một cách nhanh chóng và hiệu quả.
- Duy trì tính khả dụng của hệ thống: Một hệ thống có khả năng mở rộng tốt giúp giảm nguy cơ quá tải, đảm bảo tính khả dụng cao và hạn chế gián đoạn dịch vụ. Nhờ đó, hệ thống có thể duy trì hoạt động ổn định ngay cả trong điều kiện tải tăng đột biến. Qua đó, nâng cao lòng tin của người dùng và giữ vững sự cạnh tranh trên thị trường.
- Tiết kiệm chi phí và tối ưu hóa tài nguyên: Thay vì đầu tư vào một hệ thống lớn ngay từ đầu, doanh nghiệp có thể bắt đầu với quy mô nhỏ và mở rộng khi cần. Điều này giúp tối ưu hóa chi phí đầu tư ban đầu và giảm chi phí bảo trì, nâng cấp.
- Linh hoạt trong việc nâng cấp và thay đổi hạ tầng: Scalability cho phép doanh nghiệp dễ dàng nâng cấp hoặc thay đổi hạ tầng mà không gây gián đoạn hệ thống. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể nhanh chóng thích ứng với công nghệ mới và mở rộng khi nhu cầu tăng trưởng.
Các yếu tố giúp cải thiện khả năng mở rộng của hệ thống
Để tối ưu hóa scalability, các hệ thống có thể áp dụng những phương pháp và công cụ hỗ trợ dưới đây:
Caching
Caching là phương pháp lưu trữ dữ liệu được truy cập thường xuyên vào bộ nhớ tạm (cache) để giảm thiểu việc truy xuất lại từ nguồn gốc ban đầu. Điều này giúp cải thiện hiệu suất hệ thống bằng cách giảm độ trễ và giảm tải cho các hệ thống backend.
Load Balancer
Load balancer phân phối lưu lượng mạng đến nhiều máy chủ hoặc tài nguyên khác nhau để đảm bảo không có tài nguyên nào bị quá tải. Bằng cách phân chia công việc đồng đều, load balancer giúp nâng cao hiệu suất và tính sẵn sàng của hệ thống.
CDN
Content Delivery Network (CDN) giúp tăng cường khả năng mở rộng bằng cách lưu trữ và phân phối nội dung từ các máy chủ gần người dùng hơn. Nhờ đó giảm thiểu độ trễ và cải thiện tốc độ tải trang, mang đến trải nghiệm người dùng mượt mà hơn.
Phân mảnh cơ sở dữ liệu
Phân mảnh cơ sở dữ liệu (Database Sharding) là kỹ thuật chia nhỏ cơ sở dữ liệu thành nhiều phần nhỏ hơn (shard), trong đó mỗi shard chứa một tập hợp con của dữ liệu tổng thể. Điều này giúp hệ thống mở rộng dễ dàng hơn bằng cách phân phối tải qua nhiều máy chủ cơ sở dữ liệu. Tuy nhiên, sharding cũng làm tăng độ phức tạp trong việc truy vấn và quản lý dữ liệu.
Một vài ví dụ thực tế về hệ thống có khả năng mở rộng
Scalability là yếu tố then chốt giúp các hệ thống công nghệ hiện đại đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dùng. Dưới đây là một số ví dụ điển hình về các hệ thống có khả năng mở rộng trong thực tế:
Google sở hữu hệ thống hạ tầng phân tán mạnh mẽ, cho phép xử lý hàng tỷ truy vấn tìm kiếm mỗi ngày. Để đạt được khả năng mở rộng này, Google áp dụng các công nghệ tiên tiến như Bigtable (cơ sở dữ liệu phân tán), MapReduce (xử lý dữ liệu song song) và Spanner (cơ sở dữ liệu có tính nhất quán toàn cầu).
Amazon Web Services (AWS)
AWS cung cấp các dịch vụ điện toán đám mây linh hoạt và có khả năng mở rộng như các dịch vụ tính toán, lưu trữ và cơ sở dữ liệu. Cơ sở hạ tầng của AWS cho phép các doanh nghiệp nhanh chóng điều chỉnh tài nguyên tùy theo nhu cầu, từ đó tối ưu hóa chi phí và hiệu suất.
Netflix
Dịch vụ phát trực tuyến của Netflix được xây dựng trên một kiến trúc cực kỳ linh hoạt và có khả năng mở rộng cao, cung cấp nội dung video chất lượng cho hàng triệu người dùng đồng thời. Netflix áp dụng các kỹ thuật như caching, microservices và điện toán đám mây để đạt được khả năng mở rộng tối ưu.
Thách thức và hạn chế của Scalability
Mặc dù Scalability mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại một số thách thức và hạn chế khi triển khai như:
- Tăng độ phức tạp: Khi mở rộng hệ thống theo chiều ngang (Horizontal Scaling), việc quản lý một mạng lưới máy chủ hoặc các phiên bản trở nên phức tạp hơn nhiều so với việc quản lý một máy chủ duy nhất. Điều này đòi hỏi phải có cơ sở hạ tầng mạnh mẽ và các công cụ quản lý hiệu quả để đảm bảo mọi thứ vận hành trơn tru.
- Chi phí tăng cao: Việc mở rộng hệ thống bằng cách thêm nhiều máy chủ hoặc phiên bản mới sẽ làm tăng chi phí tổng thể của hệ thống. Chi phí không chỉ bao gồm phần cứng hay dịch vụ đám mây mà còn bao gồm chi phí bảo trì, quản lý và tối ưu hóa tài nguyên mới.
- Vấn đề về độ trễ và đồng bộ hóa: Khi dữ liệu phải được phân phối qua nhiều máy chủ, việc đồng bộ hóa và đảm bảo tính nhất quán dữ liệu giữa các phần của hệ thống có thể gặp khó khăn. Điều này có thể làm tăng độ trễ và giảm hiệu suất tổng thể.
- Khả năng mở rộng có giới hạn: Dù có thể mở rộng hệ thống theo cả chiều dọc và chiều ngang, nhưng mỗi phương pháp đều có giới hạn nhất định. Việc đạt đến giới hạn phần cứng hay các công nghệ sử dụng có thể tạo ra những khó khăn lớn trong việc tiếp tục mở rộng.
Kết luận
Khả năng mở rộng không chỉ giúp các hệ thống duy trì hiệu suất khi số lượng người dùng tăng lên mà còn hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiết kiệm chi phí và nâng cao trải nghiệm người dùng. Đầu tư vào việc xây dựng hệ thống có khả năng mở rộng là chiến lược thông minh để đảm bảo sự phát triển bền vững trong môi trường công nghệ ngày càng cạnh tranh. Hy vọng qua những chia sẻ của VNPT AI về Scalability là gì trên đây đã giúp bạn “bỏ túi” thêm một khái niệm công nghệ hữu ích.
