Xử lý ngôn ngữ tự nhiên là gì? Khám phá 5 ứng dụng của NLP trong đời sống

Xử lý ngôn ngữ tự nhiên đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong kỷ nguyên công nghệ số. Từ việc cải thiện giao tiếp giữa con người và máy móc đến nâng cao hiệu suất làm việc trong các ngành nghề, NLP đang tạo nên những bước tiến mới, mang lại những giá trị thiết thực trong đời sống và kinh doanh. Vậy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên là gì? Tầm quan trọng và tính ứng dụng của NLP trong các ngành nghề được thể hiện như thế nào? Hãy cùng VNPT AI tìm hiểu chi tiết trong bài phân tích dưới đây!

Xử lý ngôn ngữ tự nhiên là gì

Xử lý ngôn ngữ tự nhiên(Natural Language Processing - NLP) là một lĩnh vực thuộc khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo (AI). Trong đó, NLP  tập trung vào việc giúp máy tính “hiểu” và “xử lý” thông tin từ ngôn ngữ tự nhiên của con người, từ đó có thể giao tiếp và tương tác với con người theo ngôn ngữ đó. NLP sử dụng các phương pháp học máy (machine learning), học sâu (deep learning) kết hợp với ngôn ngữ học tính toán (mô hình hóa ngôn ngữ dựa trên quy tắc) để nhận diện, phân tích và xử lý văn bản cũng như giọng nói.

NLP là một trong những công nghệ rất quan trọng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, đặt nền móng để phát triển thêm nhiều công nghệ vượt trội khác. Điển hình như: Cung cấp khả năng giao tiếp vượt trội cho các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) đến hỗ trợ các ứng dụng như chatbot dịch vụ khách hàng, GPS điều khiển bằng giọng nói, hay trợ lý ảo như Alexa, Siri hay Cortana,.... Những công nghệ này đang được ứng dụng rất hữu ích, thiết thực trong đời sống hàng ngày của con người, chứng minh cho vai trò không thể thiếu của NLP.  

Ngoài ra, ứng dụng xử lý ngôn ngữ tự nhiên cũng được phát triển mạnh mẽ trong vận hành các doanh nghiệp, giúp tự động hóa các quy trình, nâng cao hiệu suất lao động, tối ưu trải nghiệm khách hàng,... Có thể nói, nhờ NLP, cơ hội dần mở ra đối với nhiều doanh nghiệp trong thời đại công nghệ số.

>>> Xem thêm: Machine learning là gì? Nguyên lý và ứng dụng thực tế của học máy

Nguyên lý hoạt động của NLP là gì?

Hệ thống xử lý ngôn ngữ tự nhiên NLP hoạt động dựa trên sự kết hợp giữa các kỹ thuật như thống kê, mô hình học máy (machine learning) và học sâu (deep learning),.... Sau khi tiếp nhận dữ liệu phi cấu trúc được nhập vào, các thuật toán học máy sẽ tiến hành phân tích và trích xuất ra các thông tin có liên quan, nhận dạng các mẫu và đưa ra các suy luận dựa trên những mẫu đó. 

Cụ thể, cách thức hoạt động của NLP diễn ra như sau:

• Tiền xử lý dữ liệu: Hệ thống NLP sẽ tiến hành chuẩn hóa dữ liệu, phân chia văn bản thành các đơn vị nhỏ hơn hoặc các câu để dễ dàng phân tích. Quá trình chuyển hóa sẽ thực hiện làm sạch dữ liệu bằng cách loại bỏ các yếu tố không cần thiết: bỏ các dấu ký tự đặc biệt, dấu câu,...để chuẩn hóa dữ liệu.
• Trích xuất đặc trưng: Chuyển đổi văn bản thành dữ liệu số bằng các phương pháp như Bag of Words, TF-IDF hoặc word embeddings (Word2Vec, GloVe). Sử dụng ngữ cảnh để tạo biểu diễn từ vựng phong phú, giúp máy hiểu ý nghĩa sâu hơn.
• Phân tích văn bản: Sử dụng các thuật toán để diễn giải và trích xuất thông tin có ý nghĩa. Quá trình này bao gồm các nhiệm vụ như gắn nhãn ngữ pháp (POS tagging), nhận diện thực thể (NER) và phân tích cú pháp (dependency parsing). Ngoài ra, NLP cũng tiến hành các tác vụ nâng cao như phân tích cảm xúc hoặc mô hình hóa chủ đề để hiểu sâu về nội dung và cảm xúc của các dữ liệu phi tuyến tính đã được nhập vào.
• Đào tạo và cải thiện: Sử dụng dữ liệu đã xử lý để huấn luyện mô hình học máy, tối ưu hóa thông qua quá trình đánh giá và tinh chỉnh.

Lợi ích của xử lý ngôn ngữ tự nhiên

Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) mang lại nhiều lợi ích đột phá, giúp cải thiện hiệu suất làm việc, nâng cao trải nghiệm người dùng và tối ưu hóa quy trình trong nhiều lĩnh vực. Trong đó một số lợi ích lớn của NLP có thể kể đến như:

• Tăng cường hiệu quả và độ chính xác trong xử lý tài liệu: NLP có thể tự động tóm tắt văn bản dài và phức tạp một cách chính xác, giảm tải các công việc lặp lại và phân tích dữ liệu khổng lồ, giúp con người làm việc hiệu quả hơn.
• Khai thác thông tin từ nội dung phức tạp: Từ các nhiệm vụ cơ bản như khai thác dữ liệu và nhận diện thực thể, NLP còn hiểu được hành vi và cảm xúc con người, hỗ trợ phân tích chuyên sâu.
• Hỗ trợ trợ lý ảo (Alexa và Siri): NLP giúp các trợ lý ảo hiểu và thực thi lệnh bằng lời nói, tìm kiếm thông tin nhanh chóng trong kho dữ liệu khổng lồ chỉ trong vài giây.
• Ứng dụng trong chatbot hỗ trợ khách hàng: Chatbots dựa trên NLP giao tiếp tự nhiên qua văn bản hoặc giọng nói, cung cấp dịch vụ hỗ trợ khách hàng 24/7 trên nhiều kênh khác nhau.
• Phân tích cảm xúc (sentiment analysis): NLP giúp phân loại phản hồi từ mạng xã hội hoặc đánh giá khách hàng thành các nhóm cảm xúc như tích cực, tiêu cực hoặc trung tính.
• Mở rộng khả năng phân tích dữ liệu nâng cao: NLP giúp các tổ chức khai thác và hiểu sâu hơn các tập dữ liệu khổng lồ từ cảm biến và thiết bị IoT, hỗ trợ đưa ra quyết định kinh doanh chính xác hơn.

Thách thức của xử lý ngôn ngữ tự nhiên

Mặc dù tiềm năng là vậy, nhưng khi tìm hiểu xử lý ngôn ngữ tự nhiên là gì và cách thức hoạt động của mô hình này cũng có thể thấy rằng NLP đang phải đối diện với hàng loạt các thách thức lớn. Để dần hoàn thiện, NLP buộc phải khắc phục các khó khăn như: 

• Lỗi chính tả và không nhất quán: Các lỗi chính tả, kiểu viết không đồng nhất và dấu câu có thể làm giảm độ chính xác trong phân tích.
• Sự khác biệt ngôn ngữ: Ngôn ngữ đa dạng với cấu trúc, từ vựng và cú pháp khác nhau, đòi hỏi NLP phải xử lý hoặc dịch chính xác trước khi phân tích.
• Từ có nhiều nghĩa: Nhiều từ có ý nghĩa khác nhau tùy theo ngữ cảnh (ví dụ: "bark" có thể là tiếng sủa hoặc vỏ cây), gây khó khăn trong việc xác định ý nghĩa chính xác.
• Dữ liệu đào tạo mang tính chủ quan: Dữ liệu không đủ đa dạng hoặc chứa thành kiến có thể dẫn đến kết quả không chính xác và thiếu khách quan.
• Từ vựng mới và thay đổi ngôn ngữ: Ngôn ngữ luôn phát triển với từ mới và ngữ pháp thay đổi, đòi hỏi NLP phải liên tục cập nhật để theo kịp.
• Âm điệu và ngữ cảnh: NLP khó nhận biết sắc thái cảm xúc, giọng điệu hoặc ngữ cảnh, đặc biệt khi xử lý ngôn ngữ nói như châm biếm hoặc nhấn mạnh.
• Phân tích sai và kết quả giả: Hệ thống NLP có thể đưa ra kết quả không chính xác hoặc nhận diện sai thông tin, đặc biệt khi gặp dữ liệu không rõ ràng hoặc mâu thuẫn.
• Nhiễu từ môi trường: Tiếng ồn, phương ngữ hoặc cách phát âm không chuẩn gây khó khăn trong xử lý giọng nói.

Một số ứng dụng của xử lý ngôn ngữ tự nhiên

Trong bối cảnh công nghệ phát triển như hiện nay, ứng dụng của xử lý ngôn ngữ tự nhiên trong cuộc sống đang ngày càng rõ ràng hơn. NLP gần như xuất hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống, bao gồm y tế, kinh doanh, sản xuất chế tạo và cả trong các lĩnh vực đặc thù khác như marketing, thương mại,.... Cụ thể, một số ứng dụng của NLP bao gồm:

Trợ lý ảo và chatbot

NLP đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các trợ lý ảo và chatbot ai thông minh, giúp chúng hiểu ngôn ngữ tự nhiên và tạo ra phản hồi chính xác. Nhờ khả năng học hỏi từ từng tương tác, các hệ thống này không chỉ cải thiện hiệu suất theo thời gian mà còn đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người dùng. Trợ lý ảo và chatbot được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành như chăm sóc khách hàng, ngân hàng, y tế, giáo dục, du lịch, và thương mại điện tử, giúp tự động hóa quy trình, nâng cao trải nghiệm người dùng, và tối ưu hóa hiệu suất làm việc.

Theo đánh giá, chatbot và trợ lý ảo giúp hỗ trợ xử lý nhanh chóng tới 80% các truy vấn thông thường. Điều này giúp doanh nghiệp giảm thiểu tối đa nguồn lực con người. Đồng thời, việc sử dụng NLP trong chatbot và trợ lý ảo cũng giúp gia tăng hiệu suất phục vụ lên toàn thời gian. Công cụ này cũng có khả năng phân loại những vấn đề khó và chuyển hướng qua con người để có phương hướng xử lý phù hợp nhất.

>>> Có thể bạn quan tâm: Chatbot AI là gì? Ứng dụng và xu hướng phát triển của Chatbot AI

Trình dịch ngôn ngữ

NLP đóng vai trò cốt lõi trong các công cụ dịch ngôn ngữ như Google Translate, giúp chuyển đổi văn bản giữa các ngôn ngữ một cách nhanh chóng và tiện lợi. Công nghệ này sử dụng mô hình Sequence to Sequence, cho phép thuật toán hiểu và dịch các chuỗi từ từ ngôn ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích với độ chính xác cao hơn so với phương pháp Dịch máy thống kê (SMT) truyền thống. Dù không hoàn hảo, NLP đã giúp cung cấp bản dịch chính xác, mượt mà, và phù hợp ngữ cảnh giữa nhiều ngôn ngữ, hỗ trợ giao tiếp, học tập và kinh doanh toàn cầu.

Phân tích tình cảm

Phân tích cảm xúc dựa trên xử lý ngôn ngữ tự nhiên là công cụ mạnh mẽ giúp doanh nghiệp và tổ chức hiểu rõ cảm nhận của người dùng về sản phẩm, dịch vụ hoặc thương hiệu. Bằng cách phân tích các dữ liệu từ mạng xã hội, các đánh giá sản phẩm và phản hồi khách hàng, NLP xác định cảm xúc tích cực, tiêu cực hoặc trung tính trong mỗi phản ánh. Công nghệ này hỗ trợ doanh nghiệp theo dõi cảm nhận khách hàng theo thời gian thực, xử lý phản hồi tiêu cực kịp thời và tối ưu hóa chiến lược tiếp thị. Đồng thời, phân tích định kỳ giúp nhận diện điểm mạnh và yếu, từ đó cải thiện dịch vụ và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Trình kiểm tra ngữ pháp

Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) đã trở thành công nghệ quan trọng trong các trình kiểm tra ngữ pháp và chính tả hiện đại. Nhờ được đào tạo trên hàng triệu câu từ, thuật toán NLP có khả năng nhận diện cấu trúc ngữ pháp chuẩn, gợi ý sửa lỗi chính xác và thậm chí là tối ưu hóa khả năng đọc hiểu của văn bản. Trình kiểm tra ngữ pháp có thể được áp dụng trong giáo dục, xuất bản, marketing, doanh nghiệp, luật pháp, và nhiều lĩnh vực khác, giúp nâng cao chất lượng văn bản và tính chuyên nghiệp trong giao tiếp.

Bên cạnh đó, các trình kiểm tra như Grammarly, WhiteSmoke hay ProWritingAid còn đề xuất từ đồng nghĩa phong phú và cải thiện cấu trúc câu rõ ràng hơn. Đặc biệt, NLP có thể phân tích ngữ cảnh để gợi ý các từ hoặc cách diễn đạt phù hợp, mang lại sự chuyên nghiệp và trôi chảy cho nội dung.

Phân tích thị trường

NLP trong phân tích thị trường được ứng dụng trong các ngành như bán lẻ, tài chính, y tế, bất động sản và công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp khai thác dữ liệu từ phản hồi khách hàng, tình hình tài chính, và xu hướng toàn cầu. Công nghệ này giúp tổng hợp thông tin quan trọng, mang lại cái nhìn toàn diện về thị trường, từ đó doanh nghiệp có thể dự đoán chính xác, xây dựng chiến lược trung và dài hạn, và tận dụng hiệu quả các cơ hội tiềm năng.

Trợ lý giọng nói

Xử lý ngôn ngữ tự nhiên được ứng dụng trong trợ lý giọng nói để cải thiện khả năng hiểu và tương tác tự nhiên giữa con người và máy móc. Các trợ lý như Siri, Alexa, Amazon Echo và Google Assistant sử dụng NLP để chuyển đổi lời nói thành văn bản (speech-to-text), phân tích ngữ cảnh, và cung cấp phản hồi hoặc hành động phù hợp. Nhờ khả năng xử lý ngôn ngữ, trợ lý giọng nói có thể thực hiện các nhiệm vụ như tìm kiếm thông tin, quản lý lịch trình, điều khiển thiết bị thông minh, hoặc hỗ trợ mua sắm trực tuyến. Điều này mang lại trải nghiệm liền mạch, giúp người dùng dễ dàng thực hiện các công việc hàng ngày chỉ bằng giọng nói.

Kết luận:

Qua bài phân tích trên VNPT AI hy vọng bạn đọc đã hiểu hơn về công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên là gì?. Công nghệ NLP là một trong những bước tiến quan trọng của lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo, giúp máy tính có thể hiểu và tương tác với con người một cách hiệu quả, thông minh. NLP cũng là nền tảng quan trọng, để tạo nên những công nghệ hữu ích trong đời sống hiện nay như Chatbot, Trợ lý ảo,... 

Là một trong những đơn vị có kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam, VNPT AI đã sớm nhận thấy tiềm năng của NLP và nhanh chóng khai thác sức mạnh của công nghệ này trong quá trình phát triển sản phẩm. Điển hình như VNPT Smartbot - Nền tảng nền tảng khởi tạo Chatbot, Voicebot, Callbot (Tổng đài tự động), Virtual Assistant (Trợ lý ảo) AI, cũng được tích hợp NLP. Từ đó, có thể thấy được những ứng dụng của NLP rất thiết thực và công nghệ này vẫn còn rất nhiều tiềm năng để phát triển trong tương lai.